Doanh nghiệp Việt Nam hay lừa DN nước ngoài?

Gần đây, một số quan chức các bộ, ngành, cán bộ xúc tiến thương mại Việt Nam ra nước ngoài hay nhận được cảnh báo là doanh nghiệp Việt Nam hay “lừa” DN nước ngoài trong làm ăn.

• Luồn lách qua nhiều cửa ải, doanh nghiệp mãi còi cọc / Xây dựng doanh nghiệp 100 triệu đo từ vốn 78 USD

Ngược lại, cũng có trường hợp DN Việt tố bị lừa. Thực hư câu những chuyện này thế nào?.

Vô tình mang tiếng lừa đảo

“Một DN nước ngoài hỏi mua gỗ dán từ Việt Nam. Doanh nghiệp A từ Việt Nam gửi báo giá, hợp đồng. Ban đầu, DN A,có thể vì cẩu thả, nhặt một miếng gỗ dán trong kho gửi đi. Bị đối tác chê, lại chọn một mẫu thật đẹp gửi đi thì được chấp nhận. Hai bên ký hợp đồng”.

“Thế nhưng, khi đối tác nước ngoài nhận hàng lại không giống như mẫu trong khi, tiền đã thanh toán đặt cọc 30% rồi. Nếu đối tác nước ngoài không nhận thì 30% đó sẽ được dùng làm chi phí cho tàu quay về VN. Thế là họ cho rằng, DN Việt Nam lừa họ”, ông Việt cho biết.

Câu chuyện được ông Nguyễn Tuấn Việt, Giám đốc Công ty VIETGO – một DN chuyên làm dịch vụ tư vấn xuất, nhập khẩu tại Hà Nội kể lại và cho biết: “Gần đây qua tiếp xúc với nhiều doanh nghiệp nước ngoài hay nhập hàng hóa của Việt Nam thì họ cũng có phản ánh như vậy. Cá nhân tôi cũng biết nhiều vụ việc, nhưng thực sự không hẳn là do DN Việt lừa đảo”.

QUẢNG CÁO

Nhưng thực sự câu chuyện không hẳn là lừa đảo. Bởi vì, theo ông Việt, DN Việt Nam khi sản xuất, họ đã quen làm mặt hàng trung bình. Ví dụ, gỗ dán có 1 loại dùng để sản xuất nội thất và một loại packing chuyên dùng đóng thùng, vỏ. DN Việt mới quen làm packing, ít khi làm đơn hàng xuất khẩu có yêu cầu cao. Điều này khiến cho chất lượng không đảm bảo.

Từ thực tế này, một kinh nghiệm được các nhà xúc tiến xuất khẩu chỉ ra: Nhiều DN cẩu thả. Khi gửi hàng mẫu, chọn hàng đẹp để được hợp đồng. Đáng lẽ khi gửi đi, DN phải giữ lại 1 nửa cho mình để sau này còn đối chiếu nhưng khi gửi đi họ lại gửi hết, không giữ lại cho mình. Không ít DN có tâm lý, không nhất thiết phải 100% như hàng mẫu nên mới có chuyện hàng thật không như hàng mẫu và đối tác nước ngoài tố bị DN Việt ‘lừa’.

Một sự cố xúc tiến mà VIETGO khó quên, doanh nhân Benjamin từ Ấn Độ đặt mua gỗ căm xe của 1 DN tại Bình Phước. Ông này đã ký hợp đồng và ghi kích thước đầy đủ và chuyển tiền. Tuy nhiên, khi nhận hàng, kích thước gỗ không như ban đầu và thiếu 55 khối, tương đương 1 container 40 feet.

Phía Ấn Độ tố DN Việt Nam lừa đảo. Tuy nhiên, sự thật lại có những uẩn khúc. Thực tế, khi các DN ký hợp đồng mua 10 container gỗ thì DN bán gỗ áng chừng khối lượng. Ví dụ, 1 container chở được 50 khối. Nhưng thực tế đóng container sẽ có nhiều vấn đề như cong, vênh khiến cho việc xếp hàng không đủ. Hoặc 10 container chở 500 khối gỗ nhưng vì gỗ cong nên phải tốn số container nhiều hơn. Cước vận tải tính trên số container thành ra giá thành tăng lên.

“Số tiền tăng thêm này ai sẽ phải chịu? Thế là có tranh chấp và DN nước ngoài cho rằng họ bị lừa. Những việc thế này, gây ra rất nhiều tai tiếng cho Việt Nam, ảnh hưởng đến thương hiệu và bộ mặt quốc gia”, ông Việt nói.

Hiểu lầm mất bạn

Một cán bộ của Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương cho biết, chuyện DN nước ngoài kêu hay bị DN Việt Nam lừa đã không phải là hiếm.

“Vừa rồi, có một công ty Việt Nam xuất khẩu than củi cho một công ty ở Dubai theo hình thức C&F. Lúc đầu, DN Dubai hỏi: 1 contanner chở được bao nhiêu tấn? Họ nói, 1 container chở được 20 tấn. Mỗi tấn cõng 1/20 cước vận tải. Tuy nhiên, thực tế, một con chỉ đóng được 16,5 tấn – 18,5 tấn. Nên DN Dubai nhận hàng bị thiếu và họ phản ứng dữ dội coi như mình bị lừa.

Thực ra, DN Việt Nam lần đầu xuất khẩu, thiếu kinh nghệm nên họ tính bằng tỉ số khối lúc đóng hàng lên xe tải rồi suy ra số tấn trên mỗi container. Tuy nhiên, có thể trước đây họ đóng hàng lồi lên khung xe, phủ bạt lên. Sau này, theo quy định, hàng chỉ được đóng đúng vào thùng xe, số lượng giảm xuống nên DN ước lượng không còn chính xác. Cho nên, khi nhân lên số lượng tấn trong container sai số lớn. Khi xuất hàng đi, họ mua 2 – 3 công, thiếu khoảng 7 tấn. Điều này cũng làm cho chi phí vận tải tăng lên. Cước sang Dubai, 1.700usd/1 container 40 feet HC, tương đương 80 USD/tấn. Phát sinh chênh lệch, không ai chịu chênh lệch cước. Điều này khiến DN không làm ăn với nhau được nữa.

Ngược lại DN Việt Nam cũng luôn chia sẻ về nỗi lo tình trạng DN nước ngoài bị tố là lừa DN Việt Nam.

“Vừa rồi, có 1 lô jacket. Các DN của Việt Nam hay nhận sản xuất theo mẫu của nước ngoài theo hình thức thanh toán TT, họ nhận đặt cọc trước 30% của đối tác nước ngoài. Nhưng khi DN Việt sản xuất xong – DN nước ngoài kiểm hàng thì họ sẽ cố tìm ra lỗi, sau đó yêu cầu sửa, hoặc hạ giá xuống. Lúc này DN Việt Nam vào thế nếu không hạ giá sẽ mất 70% số tiền chưa được thanh toán trong khi hàng sản xuất theo tiêu chuẩn và kích thước ngoại không bán được lại cho ai. DN Việt Nam chỉ còn cách hạ giá ít nhất từ 10 – 20%. Đau đớn như bị lừa.

Với thực tế này, ông Nguyễn Tuấn Việt cho rằng: “Bản chất DN cũng không rắp tâm lừa nhau mà vì hoàn cảnh, vì sự thiếu hiểu biết, thiếu kinh nghiệm xuất khẩu trong những lần đầu tiên”.

“Đây là những bài học rất đắt giá. Các DN Việt Nam khi hội nhập phải hiểu luật pháp quốc tế, thói quen giao dịch của bạn hàng. Thứ hai, phải cẩn thận hơn trong giao dịch. Thứ ba, tìm đến các chuyên gia như những người làm xuất nhập khẩu lâu năm hoặc các công ty tư vấn để tránh những câu chuyện rắc rối như vậy và dễ mang tiếng là lừa đảo, ảnh hưởng đến uy tín chung của các DN trong nước. Và một điều các nhà xuất khẩu Việt Nam luôn phải nhớ: phải giữ bộ chứng từ trong tay, tránh rủi ro trong việc thanh toán”, ông Việt nói.